Hitzaldia: Mertxe Tranche. "Un poco dictatorialmente, la vida en Irun durante los años de la guerra"

2025eko abenduaren 5an • 19:00 • Palmera-Montero • Irun

1936ko irailaren 10ean, Luis Saseta plazako komandante militarrak udal berria izendatu zuenean, Jose Angel Fdez de Casadevante alkateak adierazi zuen agian, inguruabarrak kontuan hartuta, gauzak "apur bat diktatorialki" eta legezkotasunetik at egin beharko zirela. Hori guztia, esaten zuen, administrazio-ekintzan bizkortasun eta eraginkortasun handiagoa bilatuz.

"Apur bat diktatorialki" kontzeptuaren zehaztasun eza eta berezitasuna alde batera utzirik, ez zitzaion zaila gertatuko praktikara eramatea, hiri suntsitu, huts, oraindik ketsu eta ia aurkakotasunik gabeko batekin. Orduan, jarduera sukartsuko aldi bat hasi zen, alde batetik etxerik gabe geratu zirenentzako gela bat lortzen saiatuz, eta, bestetik, zaintzan izandako deskuidu batengatik garaituetako inork "merezitakoa" jasotzeari uzten ez ziola zainduz.

Hala ere, aste gutxi batzuen buruan, indar garaileen barne-desadostasunak – antimarxismoak soilik komunean zuen amalgama ideologikoa – argitara atera ziren, eta Irunen izan ziren bere gertakari esanguratsuenetako batzuk.

Hitzaldian, ordea, garai hartan hiriak izan zituen beste alderdi batzuei buruz ere hitz egingo da: Irunek Nafarroako eta atzerriko prentsan izan zuen presentzia, batailaren egunetan Fronte Popularrak izan zuen barne-antolaketa, erbestean berreratutako udal errepublikarra, eta abar.