Esther Zilberberg "Estoucha"

"Begiak itxi nituen, baina tiro egin nuen"

Esther Zilberberg, "Estoucha" ezizenez ezaguna, Irunera faxismoaren aurka borrokatzera joan zen poloniar gazte judu eta komunista izan zen.

Bere borroka antifaxista, feminista eta solidaridarioa, bakezaletasuna gatazkaren erdian, fronterako egokitzapen gogorra, herriaren askatasunarekiko maitasuna eta sakrifizio pertsonal handia. Beti, askatasun pertsonal, sozial, lokal eta internazional baten alde borroka egiteko sentsazioa, eta, aldi berean, gizarte hobe baten aldeko ilusioa.

Biografia laburra

• Poloniako Kaliszen jaio zen, baliabiderik gabeko familia judu eta aurrerakoi bateanN
• 20 urterekin Bruselara joan zen medikuntza ikastera eta Poloniako erregimenetik ihes egitera.
• 36ko estatu kolpearen ondoren, botikak biltzen ditu eta bere lagun Abram Gotinskirekin joaten da. Berak konbentzitzen du bere aita pasartea ordain diezaien.
• 1936ko abuztuan, Hendaiara eta Irunera iritsi ziren, zenbait langilerekin batera; maletetan, metrailadore zatikatuak zeramatzaten.
• Borrokan hasten dira; bera osasun-laguntzan. Iritsi eta hiru egunera, Gotinski borrokan hil zen.
• Aurrealdean Estouchak metrailadore bat hartzen du lehen eta azken aldiz: “Egun batean, muino baten gainean zegoen metrailadorearen ondo-ondoan nengoela, metrailadore morri bat ikusi nuen faxisten suaren azpian. Zer egin? Tiratzailearen postua hartu nuen, eta etsaia guregana korrika ikusi nuenean, begiak itxi nituela uste dut, baina tiro egin nuen.”.
• Durangoko bonbardaketaren lekuko zuzena da.
• Beso batean zaurituta erori da Vilarealeko gudu ospetsuan [Legutio, Araba]
• ‘Mujeres’ astekariaren erredaktore egin zen, ‘Juanita Lefèvre’ ezizenarekin. Euskal arrantzaleen kemenari eta itsas bidaien eta hegazkin faxisten aurkako lanari buruzko artikulu batekin egin zuen debuta 1937ko apirilaren 17an.
• Santanderrera ihes egin zuen, eta fronteko osasun-zerbitzuetan egiten zuen lana irratiarekin uztartu zuen; han, bi informazio-buletin aurkitu zituen frantsesez.
• Errepublikarekin kolaboratzen duten errusiar aholkulari militarren itzultzaile bezala erabiltzen da, errusiar ikastaro labur bat egin ondoren.
• Ihes egin ‘in extremis’ Frantziara txalupatxo batean.
• Espainiara itzuli zen, eta hainbat frontetan lagundu zuen zerbitzu medikoetan, Nazioarteko Brigaden babesean.
• Berriz ere interprete-lanak egiten ditu aginte-postuekiko lotura-unitateetan, ondoren tanke-unitateetan eta, azkenean, hegazkin sobietarren eskuadrila batean.
• Errusiarrek salbatzea erabakitzen dute eta nortasun faltsu batekin bidaltzen dute Frantziara: ‘Jeanne Lefèvre’. 1939ko otsaila da, gerraren amaiera gertu dagoenean. Mugan, inoiz ahaztuko ez duen arbendol bat ikusten du loretan.
• Frantzian ‘Jeanne Dubois’ bezala erresistentea egiten da nazien aurka. Frantzia, Belgika eta Alemaniako hainbat espetxetan atxilotu, torturatu eta giltzapetu zuten.
• Ravensbrück eta Mauthausengo kontzentrazio-esparruetara deportatu zuten, azken espetxean bere burua greban deklaratu ondoren.
• Azkenik, askatu egiten dute eta Frantzian anonimoki bizi da hil arte.